Przed zakupem ekspresu...

Miliony osób na całym świecie rozpoczynają dzień od filiżanki gorącej, aromatycznej kawy. Co takiego jest w tym napoju, który zrobił tak zawrotną karierę? Niemalże każdego dnia jesteśmy zasypywani informacjami na temat wyników badań „amerykańskich naukowców” na temat kawy, którzy jednego dnia stwierdzają negatywne oddziaływanie na nasz organizm, a kolejnego okrzykują go „eliksirem długowieczności”. Dlatego kawa ma zarówno tak wielu zwolenników jak i przeciwników, bo trudno stwierdzić czy ten gorący napój bardziej nam pomaga czy szkodzi. Zwolennicy kawy mogą długo wymieniać jej zalety. Napar przyrządzony z ziaren kawy stanowi jedno z najbogatszych źródeł kofeiny, która powoduje pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego, stymuluje psychiczną i fizyczną wydolność organizmu, a także zwiększa wydalanie ciepła z organizmu oraz przyśpiesza przemianę materii. Warto również wspomnieć, że kofeina jest składnikiem wielu leków przeciwbólowych i przeciw przeziębieniu.

Brązowe ziarenka kawy to prawdziwa skarbnica zdrowia. Ale jak wykorzystać ich potencjał w całości by nie stracić ich drogocennych właściwości? Dlatego najlepszą receptą na filiżankę pełnej aromatu kawy jest zakup ekspresu, który umożliwi nam przygotowanie idealnego naparu, nie tracąc przy tym zbyt dużo czasu. Na rynku znajdziemy sporą gamę nowoczesnych ekspresów domowego użytku. Który z nich wybrać? Wybór nie jest prosty, ale w artykule postaramy się przybliżyć rodzaje ekspresów, które doskonale wpasują się w nasze potrzeby.

Rodzaje ekspresów do kawy

Dzięki rosnącemu zainteresowaniu wśród konsumentów rynek ekspresów w Polsce rozwija się w zawrotnym tempie. Producenci zaskakują nas co chwilę nowym urządzeniem, które dzięki innowacyjnym rozwiązaniom ma na celu sprostać naszym wymaganiom. Jednak ekspres ekspresowi nierówny, dlatego przed dokonaniem wyboru musimy odpowiedzieć sobie na kilka pytań: jakie mamy wymagania odnośnie ekspresu, jaka kwotę na niego przeznaczamy oraz w jaki sposób będziemy przyrządzać kawę?

Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje ekspresów:

• Przelewowy
• Ciśnieniowy
• Przelewowo-ciśnieniowy

Ekspresy przelewowe

Ekspres przelewowy przygotuje nam kawę przypominającą w smaku kawę „po turecku”, czyli zalewaną wrzątkiem.

Działanie ekspresu:

Zasada działania tego ekspresu nie jest skomplikowana. Do zbiornika na kawę wkładamy papierowy filtr, do którego wsypujemy kawę, a do pojemnika wlewamy wodę. Woda z dzbanka umieszczonego w tylnej części ekspresu jest pobierana do specjalnej komory z grzałką, gdzie zostaje zagotowana, a następnie przelewana przez papierowy lub stały filtr z kawą, trafia do wykonanego z żaroodpornego materiału dzbanka lub stalowego termosu.

Do najważniejszych elementów ekspresu przelewowego zaliczamy:

• dzbanek - najczęściej wykonany jest ze szkła żaroodpornego. Na dzbanku oznaczona jest skala pojemności, która umożliwia nam przyrządzić kawę na dokładną ilość filiżanek.

Na rynku można spotkać dzbanki w formie termosu, dzięki czemu napój pozostaje gorący przez wiele godzin. Termos ze świeżo zaparzoną kawą możemy również zabrać w podróż, co czyni go bardzo praktycznym rozwiązaniem;

• filtr - wyróżniamy dwa podstawowe typy filtrów:
• niezintegrowane (jednorazowe)
  To filtry papierowe, które występują w większości ekspresów przelewowych. Po każdym przygotowaniu kawy taki filtr musimy wyrzucić. Występując w dwóch różnych rozmiarach: "2" przeznaczone dla małych ekspresów i w rozmiarze "4" dla większych. Jedyną słabą stroną filtrów papierowych jest to, że trzeba je co jakiś czas dokupować.
• zintegrowane (stałe)
  Mają postać plastikowej siatki i po każdorazowym zaparzeniu kawy wystarczy je dokładnie umyć. Niestety czasem bywa to czasochłonne.
• płyta grzewcza- występuje w większości modeli. Utrzymuje temperaturę, na której umieszczone jest naczynie z kawą. To dzięki niej kawa jest przez cały czas gorąca.

Zalety:

• Dużą zaletą jest przyrządzanie dużej ilości kaw za jednym razem – pojemniki na wodę mogą pomieścić od 0,3 do 2 litrów (jedna filiżanka kawy to ok. 100-150 mililitrów).
• Tego typu ekspres pozwala na długie utrzymanie wysokiej temperatury sporządzonego wywaru – większość z nich jest wyposażona w płytę utrzymującą ciepło. Termos, który zastępuje w niektórych urządzeniach dzbanek, pozwala na zachowanie temperatury nawet do 4 godzin.
• Niektóre wersje ekspresów posiadają tzw. timer, który umożliwi nam ustawienia czasu kiedy ekspres powinien przygotować kawę. Dzięki takiemu rozwiązaniu poprzebudzeniu rano będzie na nas czekała świeża i gorąca kawa.
• Jeśli chcemy szybko stawać na nogi kawa z takiego urządzenia to doskonały wybór. Wwyniku długiego kontaktu kawy z wrzątkiem napar zawiera w sobie sporą dawkę kofeiny (jedna filiżanka zawiera od 60 do nawet 100 mg tej substancji).
• Niewątpliwa zaleta tych urządzeń to ich cena, są stosunkowo tanie.

Wady:

• Proces przyrządzania w nich kawy jest dość pracochłonny (zazwyczaj wymaga wymiany filtra) i czasochłonny (przyrządzenie wywaru trwa około 10-15 minut). Duże pojemniki na wodę są przydatne, gdy chcesz przyrządzić kawę dla kilku osób jednocześnie, ale zupełnie niefunkcjonalne, jeśli potrzebujesz tylko jednej filiżanki.
• Ekspresy przelewowe nie mają funkcji przyrządzania kawy cappuccino czy latte.
• Tylko nieliczne modele pozwalają na regulowanie mocy kawy, co jest zarówno i zaleta i wadą.
• Kawa z tego ekspresu przelewowego zawiera ciężko przyswajalne składniki (substancje gorzkie i kwasy).
  Ekspresy ciśnieniowe

Ekspresy ciśnieniowe

Ekspresy ciśnieniowe to wyspecjalizowane urządzenia, więc ich cena nie jest niska, dlatego przy wyborze ważna jest wysoka jakość oraz niezawodność sprzętu. Podstawowym jednak kryterium jakim powinniśmy się kierować podczas wyboru tego typu urządzeniu jest sprecyzowanie naszych oczekiwań, powinniśmy zadać sobie pytanie czy ekspresu będziemy używać do kaw z mlekiem czy bez, jak często będzie używany, jak szybko będzie gotowy do pracy i czy jego możliwości regulacji nas zadowolą. Często sprzęt najdroższy nie musi być najlepszy dla nas. Może się okazać, że część jego funkcji będzie nam w ogóle niepotrzebna, a tym samym poczujemy niedosyt satysfakcji z zakupu.

Miejmy na uwadze fakt, że podstawowym zadaniem tego ekspresu jest zaparzenie poprawnego espresso, gdzie dobranie odpowiednich proporcji zmielonej kawy, wody i czasu zaparzania jak i również potrzebnego do tego ciśnienia, decydują o finalnym smaku naszego naparu.

Działanie ekspresu:

Ten rodzaj ekspresów do kawy działa w bardzo prosty sposób – gorąca woda (ok. 90°C) pod ciśnieniem przepuszczana jest przez sitko ze zmieloną kawą, dzięki czemu napój kawowy skrapla się do filiżanki.

W ekspresie za utrzymanie odpowiedniego ciśnienia wody przepływającej przez kawę odpowiedzialna jest pompa. Ich moc i możliwe wytworzone ciśnienie często różnie podawane przez różnorodnych producentów czy dystrybutorów, mieści się w granicach od 9 do nawet 19 barów.

Nie ma to większego znaczenia, gdyż ciśnienie potrzebne do zaparzenia poprawnego espresso to około 9-10 barów i wcale większa potencjalna moc pompy nie odgrywa większego znaczenia.

Aby zaparzyć około 25-30 mililitrów gęstego ekstraktu pokrytego jednolitą i aksamitną pianką (cremą) oryginalnego espresso potrzebujemy 7-8 gramów kawy, które zaparzane są w ciągu 25-30 sekund.

Producenci ekspresów co raz częściej oferują nam urządzenia z komorą na ziarna kawy wraz z młynkiem, aby ułatwić zaparzanie. Wytrawni kawosze twierdzą, że to ze świeżo mielonych ziaren można wyciągnąć najznakomitszy esencjonalny smak czarnego naparu.

Ekspresy tego typu zazwyczaj mają również specjalne dysze do wytwarzania pary i spieniania mleka – to idealne rozwiązanie dla fanów cappuccino. Dzięki regulowanej dyszy możemy zdecydować, w jakiej wielkości chcemy podać kawę.

W ekspresach ciśnieniowych, w przeciwieństwie do przelewowych nie występuje dzbanek - kawa nalewana jest bezpośrednio do filiżanki lub specjalnego naczynia.

Prawdziwi miłośnicy kawy w stylu włoskim mogą natomiast rozejrzeć się za modelem z nieco wyższej półki, który ma m.in. możliwość regulowania stopnia zmielenia kawy oraz podwójny dozownik. Jednak cena takiego urządzenia adekwatnie to posiadanych funkcji.
Aby kawa nie rozlewała się, obecna jest tacka (tzw. kratka ściekowa), którą bez problemu można zdemontować np. podczas czyszczenia ekspresu.

Jak już wspomniano ekspresy ciśnieniowe wyspecjalizowane są w przyrządzaniu espresso. To ono jest bazą do tworzenia całej gamy napojów kawowych, jak np. popularne cappucino czy latte macchiato. Warto również podkreślić, że zrobienie tzw „zwykłej kawy” w ekspresie wysokociśnieniowym odbywa się również na bazie espresso – po dodaniu do niego gorącej wody.

Rodzaje ekspresów ciśnieniowych

a) Ekspres ręczny (kolbowy, dźwigniowy)

Kawa przygotowana w takim ekspresie to kwintesencja włoskiego stylu zaparzania kawy, dlatego tego typu urządzenie jest tak cenione wśród prawdziwych smakoszy.

Działanie tego ekspresu polega na wsypaniu zmielonych ziaren do sitka, a kolbę z sitkiem przymocowuje się do ekspresu. Woda pod ciśnieniem przepływa przez zmieloną kawę,dzięki czemu do filiżanki wydostaje się gotowy napar. Ekspres kolbowy pozwala na przygotowanie od 1 do 2 espresso (25-50 ml), najczęściej do ekspresu są dołączone dwa osobne sitka – pojedyncze i podwójne. Warto wspomnieć, że obecnie większość oferowanych modeli posiada wbudowaną dyszę, która służy do spieniania mleka i umożliwia przyrządzenia białej kawy (cappuccino lub latte).

Wadą tego ekspresu jest obowiązek oczyszczania go z fusów po każdym parzeniu kawy.
Decydując się na zakup tego typu ekspresu należy rozważyć zakup młynka żarnowego (ponieważ tylko żarnowe młynki umożliwiają precyzyjną regulację grubości mielenia) lub używać kawy mielonej. W niektórych ekspresach ręcznych można używać gotowych saszetek z kawą, co jest bardzo wygodne, gdyż nie musimy odmierzać kawy i łatwiej jest wyczyścić sito i filtr.

b) Ekspres automatyczny

Przeznaczony jest dla osób ceniących sobie czas i wygodę. Przy tym urządzeniu zaparzenie kawy wymaga od nas naprawdę minimalnego nakładu pracy, gdyż praktycznie wszystko robi maszyna. Wystarczy wsypać kawę do pojemnika i wybrać jeden z wielu programów.
Kawa zostaje zmielona przed samym zaparzeniem. Ekspres dobiera potrzebną ilość wody i kawy,
w zależności jaki napój chcemy uzyskać. W ekspresach automatycznych, aby ułatwić nam prace

Producenci ekspresów oferują nam mnóstwo przydatnych funkcji takich jak, możliwość regulacji stopnia mielenia ziaren, możliwość przygotowania dwóch filiżanek kawy jednocześnie, czy wbudowanie lampek kontrolnych lub ekranów LCD, ułatwiających pracę.

Niektóre ekspresy posiadają również wbudowane filtry - cząstek lub węglowe - które usuwają z wody składniki źle wpływające na smak i jakość parzonej kawy oraz zużycie urządzenia.
Ekspresy automatyczne występują zarówno w wersji wolnostojącej jak i do zabudowy.

Należy jednak nadmienić, że kawa z ekspresów automatycznych pomimo nazywania jej przez samych producentów jako espresso, wszystkich bardzo restrykcyjnych norm prawdziwego espresso nie spełnia. Na ogół w porównaniu z idealnym espresso ma większą objętość, cieńszą i jaśniejszą piankę i jest mniej intensywna w smaku. Jest to wynik automatycznego porcjowania i ubijania kawy, które nie może jednak konkurować z ludzką precyzją i siłą.

c) Ekspres kapsułkowy

W ostatnim czasie bardzo modny stał się ekspres kapsułkowy. Większość oferowanych modeli posiada nowoczesny kształt i designerską formę. Jest doskonałym rozwiązaniem do nowego mieszkania czy dla początkujących kawoszy, gdyż jest bardzo łatwy w obsłudze. Aby zaparzyć aromatyczne espresso należy użyć specjalną kapsułkę ze zmieloną kawą, a w przypadku gdy chcemy skosztować ciepłego latte, potrzebujemy dwóch kapsułek z kawą oraz z mlekiem, które spienia się dzięki kontaktowi z gorącą wodą pod ciśnieniem. Kapsułki pakowane są próżniowo, co gwarantuje świeżość i aromatyczność czarnego napoju. Możemy je dostać w niemal każdym supermarkecie, gdzie 10 kapsułek z kawą kosztuje około 10 złotych, co daje cenę 1 zł za filiżankę.

Oprócz typowo kawowych napoi, ekspres kapsułkowy pomoże nam przygotować również kakao czy gorącą czekoladę.

Ze względu na ciśnienie...

a) Niskociśnieniowe - są to te, w których wytwarzana para mieści się w granicach od 2,5 do 4 barów, gdzie 1 bar to naturalne ciśnienie gotującej się wody. Para wodna powstająca podczas gotowania wody jest zamknięta w specjalnym zbiorniku. Pod wpływem ciśnienia woda zostaje przelana do filtra ze zmieloną kawą. W takich urządzeniach zaparzymy jednorazowo od 1 do 4 filiżanek kawy. Niestety dość znaczącą wadą tego typu ekspresów jest długi czas parzenia kawy (ok. 2-3 minuty) oraz fakt, że aby zaparzyć kolejną porcje kawy musimy poczekać, aż urządzenie ostygnie.
b) Wysokociśnieniowe - w tym rodzaju maszyny woda o temperaturze około 95°C pod ciśnieniem nie mniejszym niż 9 barów (zazwyczaj jest to 15 barów) jest wtłaczana do zbiornika z kawą, a następnie transportowana do filiżanki. Czas parzenia wynosi ok. 20-30 sekund. Dzięki wysokiemu ciśnieniu, otrzymujemy kawę o pełnym smaku i aromacie. Krótki czas parzenia (tylko około 20-30 sekund) sprawia, że zawiera ona 40% mniej kofeiny, niż kawa przygotowana w innych urządzeniach oraz posiada charakterystyczną piankę, która powstaje pod wpływem wysokiego ciśnienia. W tego typu ekspresach możemy zaparzyć co najwyżej dwie filiżanki kawy, ale nie musimy czekać na ostygnięcie bojlera, a by zaparzyć kolejną porcję kawy. Nie będzie zaskakujący wniosek, że to w ekspresie wysokociśnieniowym otrzymamy najsmaczniejszą i najbardziej aromatyczny napar.

Warto wymienić kilka podstawowych zalet ekspresów ciśnieniowych. Przede wszystkim, dzięki swojemu procesowi parzenia zyskujemy zdrowy i aromatyczny napar, gdyż gorącą woda tłoczona jest przez kawę pod ciśnieniem, pozwala skrócić czas kontaktu kawy z wodą, dzięki czemu sam proces zaparzania jest bardziej kontrolowany. To z kolei umożliwia rozpuszczenie w wodzie najbardziej pożądanych substancji, takich jak tłuszcze, cukry i proteiny, pozostawiając w fusach większość gorzkich aromatów i substancji drażniących żołądek. Decydując się na taki rodzaj ekspresu zyskujemy zarówno wygodę jak i oszczędność czasu.

Pomimo, że są droższe od przelewowych, dzięki nim jesteśmy w stanie urządzić w domowym zaciszu małą włoską kawiarenkę, która będzie serwować różne rodzaje kaw: od espresso po cappuccino.

Decydując się na ekspres ciśnieniowy mamy do wyboru sprzęt takich renomowanych firm jak: AEG, Ascaso, De Longhi, Gaggia, Jura, Krups, Saeco, Zelmer.

Aromatu świeżo zaparzonej kawy nie da się porównać z niczym innym. A kiedy w parze z zapachem idzie równie dobry smak, to już niemal ideał. Wprawia w dobry nastrój, pobudza, zaś elegancko podana ofiaruje chwilę bezcennego relaksu. Większość z nas nie wyobraża sobie początku dnia bez wypicia aromatycznej filiżanki kawy- najpopularniejszej, legalnej używki świata.

Jak mówi tureckie przysłowie kawa powinna być „gorąca jak piekło, czarna jak noc i słodka jak miłość”. Koneserzy kawy zapewne nie zgodzili by się z tym twierdzeniem, gdyż dobrze przyrządzona kawa powinna mieć nie więcej niż 95°C, dzięki czemu nie traci swoich walorów smakowych i aromatu. Dlatego, aby otrzymać dobrze sporządzony napar pomocny będzie ekspres. Zmaterializuje on nasze potrzeby i otrzymamy kawę, która sprosta naszym oczekiwaniom.

Życzymy udanego zakupu i relaksujących chwil przy filiżance ulubionej kawy!